Midzomer in Zweden – een andere wereld

De midzomeravond valt jaarlijks op de vrijdag vlak vóór of na 21 juni. Op vrijdagavond wordt midzomeravond gevierd en dag daarop is het dan midzomerdag. In 2024 valt midzomer op 22 juni, op veel plaatsen zijn de grootste festiviteiten al op midzomeravond, 21 juni. Traditioneel gezien is dit de dag van de zonnewende: de dag waarop de zon het langst aan de hemel staat en de nacht het kortst is.

Overal in het land staan versierde meibomen. Per streek kan de meiboom er anders uitzien, maar in de basis is het altijd een kruisvormige boom met veel groen en versieringen. Geen Zweeds feest zonder veel muziek, meestal accordeon- en gitaarmuziek,  en liedjes. Na een paar keer zing je ‘Små grodorna’ zo mee. Je bent van harte welkom om mee te vieren!

Midzomernacht is gevuld met magie

De christelijke traditie rondom de profeet Johannes de Doper valt op 24 juni en dat valt tevens samen met de zonnewende. In Noord-Europa wordt de datum nog steeds gevierd met het aansteken van vreugdevuren en festiviteiten.

Vanaf de late middeleeuwen begonnen Zweden met dansen rond een midzomerpaal. Het versieren met bloemen en groen wordt ‘maja’ genoemd en dus wordt de paal ook wel een meiboom genoemd.

In de agrarische samenleving werd de midzomernacht beschouwd als een tijd van magie en mysterie. Planten zouden genezende krachten krijgen en werden gebruikt om de toekomst te voorspellen. Jonge vrouwen moesten zeven verschillende soorten bloemen plukken en onder hun kussen leggen en dromen over hun toekomstige echtgenoot. En wie weet, kwam hun droom uit. De bloemen moeten in stilte worden geplukt, anders wordt de magie verbroken. Ben je nieuwsgierig geworden en verlang je ook naar de liefde? Misschien moet je een kansje wagen en profiteren van de midzomermagie. Misschien werkt het gewoon.

Midzomer hielp je ook om gezond te blijven, zo geloofde men. Blootsvoets lopen in de dauw terwijl de midzomernacht langzaam overging in de dag werd, zorgde voor extra gezondheid. Het dragen van een bloemenkrans in je haar is een oud symbool van wedergeboorte en vruchtbaarheid. Om het hele jaar door de bloemenmagie te behouden, werden de boeketten gedroogd en soms ook met Kerst gebruikt om het gezin gezond te houden tijdens de lange, koude winter.

Vandaag is midzomer het feest om te vieren dat de beste tijd van het jaar voor ons ligt: de zomer.

Ingemaakte haring, verse aardappelen en aardbeien

Zoals bij alle grote feestdagen draait het ook bij midzomer om eten en drinken. Het midzomer menu komt neer op een paar vast waarden: verse aardappelen, ingelegde haring, aquavit en aardbeien. Gecombineerd geven ze je de smaak van echte Zweedse zomer.

Aardappelen kwamen rond 1650 naar Zweden, maar het duurde nog honderd jaar voordat ze in het hele land op grotere schaal werden geplant, geoogst en gegeten. Midden in de zomer is de tijd van verse nieuwe aardappelen, ook bekend als färskpotatis. Ze worden gekookt met dille en zijn een must op de midzomer-tafel. De nieuwe aardappelen zijn klein, hebben een dun schilletje en worden voorzichtig geschrobd. Zo vormen ze een mooie aanvulling op de ingelegde haring, gravlax en Zweedse gehaktballen.

Het traditionele eten dat midden in de zomer wordt geserveerd, maakt deel uit van het Zweedse smörgäsbord, waar Zweden ook van genieten met Pasen en Kerstmis. Het is niets meer dan een tafel vol lekkernijen. Deze traditie is ontstaan ​​in de 19e eeuw en komt voort uit het ‘brännvinsbord’ dat als voorgerecht werd geserveerd. Dit bestond uit brood, boter, kaas, zalm, ansjovis of ingelegde haring, worstjes, gedroogd vlees en drie soorten brännvin, ook bekend als aquavit. Een ouderwets ‘brännvinsbord’ is te zien in het Nordiska Museet in Stockholm, waar verschillende traditionele tafelopstellingen te zien zijn.

De Zweedse drinkliederen zijn uniek

Een essentieel onderdeel bij midzomer is het drinken van aquavit, toosten en zingen. Voor elke toost wordt er een nieuw lied gezongen. Het populairste drinklied is ‘Helan går’. De naam die ‘het geheel gaat (naar beneden)’ betekent, verwijst naar het drankje dat het eerste is in een reeks ‘snaps’. Als je de eerste niet drinkt, kun je de tweede niet krijgen.

Dranknummers zijn uniek voor Zweden (en de Zweeds sprekende delen van Finland) en nieuwe worden gecomponeerd door bekende melodieën te gebruiken en teksten te verzinnen. Het Spritmuseum in Stockholm heeft meer dan 12.000 drinkliederen verzameld. Als je elke dag één drinklied zou zingen, zou je daar 32 jaar over doen.

De maaltijd wordt afgesloten met verse aardbeien geserveerd met slagroom. Elke Zweed zal je vertellen dat Zweedse aardbeien de beste zijn, en misschien hebben ze gelijk. Vanwege de lange, heldere en koele lente-avonden verbranden Zweedse aardbeien hun suiker niet zo snel, waardoor ze zoeter worden. Aardbeien worden voor Midzomer ook vaak verwerkt in een klassieke aardbeientaart, ook wel 'jordgubbstårta' genoemd.

Kubb, femkamp en andere leuke spelletjes

Na al dat heerlijke eten, is het tijd voor wat actie. Tijd voor spelletjes. De verschillende familiespellen die midden in de zomer worden gespeeld, worden gewoonlijk ‘femkamp’ genoemd, vaak met een speelse twist. Er worden klassieke tuinspelen zoals croquet en zaklopen gespeeld en creatieve nieuwe spellen verzonnen.

Een populair zomerspel in de buitenlucht voor Zweden van alle leeftijden is Kubb, waarbij het doel is om tien kleine houten blokken (‘kubb’) en één groot houten blok (de koning) omver te werpen door met houten stokken te gooien.

Kubb wordt gespeeld in lokale parken en gewoon thuis in de tuin. Omdat het zo wijd verspreid is over het hele land, zijn er veel varianten van het spel en hebben spelers soms hun eigen spelregels ontwikkeld. Vriendelijke discussies over de regels van kubb zijn bijna onderdeel van het spel geworden.

Leuke plekken om midzomer te vieren

De meeste Zweden gaan de stad uit om midsommar te vieren met familie en vrienden. Veel steden zijn een stuk rustiger rond deze tijd. In het hele land worden er ook publieke midzomerfeesten georganiseerd. Iedereen is welkom om mee te helpen met het versieren en oprichten van de meiboom.

Voor traditionele festiviteiten in Stockholm is Skansen de plek om naartoe te gaan. Het openluchtmuseum biedt alles wat je nodig hebt om in de stemming te komen: van het maken van kransen tot volksdansen.

De archipel van Stockholm met zijn 30.000 eilanden en scheren zorgt ook voor een prachtig midzomer plaatje. De eilanden Vaxholm, Dalarö en Värmdö zijn verbonden met het vasteland en gemakkelijk te bereiken met de bus. De dichtstbijzijnde eilanden zijn Fjäderholmarna, en een veerboot brengt je daar in 20 minuten naar toe vanuit het centrum van Stockholm. Verderop in de archipel vind je eilanden als Grinda, Sandhamn en Utö.

In Göteborg worden midzomervieringen gehouden in Slottskogen en Liseberg, evenals op de eilanden voor de westkust. In Malmö kun je Folkets Park bezoeken en plaatsen zoals Borrby, Brantevik Backåkra en Skillinge waar vaak muziek, dans en spelletjes georganiseerd worden.

Als je op zoek bent naar het complete plaatje, inclusief mensen gekleed in traditionele Zweedse klederdracht, professionele volksmuziek en dans, een parade met de slingers, het opzetten van de meiboom en misschien zelfs een kerkbootrace, ga dan naar Dalarna.

In Swedish Lapland in Noord-Zweden kun je de middernachtzon toevoegen aan je midzomerfeest terwijl je de hele nacht danst.

Vraag bij de lokale toeristische dienst na waar je best naartoe kan om mee het midzomerfeest te vieren.

Wat heb je nodig voor je eigen midzomerfeest?

Midzomervieringen zijn vaak grotere evenementen. Maar je kunt midzomer ook prima vieren in klein gezelschap, met een paar vrienden of familieleden.

Een lekkere midzomertafel heb je zo vol. De winkels in Zweden liggen rond die tijd vol met lekkere producten, zoals ingelegde haring, nieuwe aardappelen, 'gravlax' of andere soorten zalm, gehaktballetjes, aardbeien en slagrom. En natuurlijk knäckebröd met wat boter.

Systembolaget is de slijterij waar je in Zweden alchohol kunt kopen. De winkels zijn onderdeel van de overheid en het personeel kan je helpen bij het kiezen van aquavit en andere dranken. Winkels zijn gesloten op zon- en feestdagen, dus plan je bezoek op tijd voor midzomer.

Het Kubb spel is in verschillende speelgoedwinkels en sportwinkels te koop. Nu ben je klaar voor je eigen midzomerfeest!