Zweedse kerst: het beste van de feestdagen

De Zweedse kerstsfeer begint al in november, wanneer een groot van het land transformeert in één groot winter wonderland. Als je op straat loopt, zie je lichtjes voor de ramen om de donkere dagen wat te verlichten. Deze hebben vaak de vorm van een ster en zijn gemaakt van papier. Ze zijn versierd en geperforeerd en stralen sfeervol, gedempt licht uit. Je ziet ook elektrische adventkaarsen achter het raam. Vanaf 1 december tellen ze namelijk met behulp van een adventkalender af naar kerst en op elk van de vier adventzondagen komt de familie bij elkaar om een nieuwe kaars in de kandelaar aan te steken. Vrienden en familie drinken dan samen warme Zweedse 'glögg' (zoete glühwein) met een lekkere gemberkoekjes en saffraanbroodjes.

Op de Zweedse kerstmarkten kun je tal van winterse lekkernijen vinden. Deze kerstmarkten worden in het hele land georganiseerd en elk ervan is weer net even anders. Op deze sfeervolle markten met leuk verlichte kraampjes komen vrienden en familie gezellig samen. Profiteer ervan en koop cadeautjes en handige voorwerpen van lokale ambachtslieden; van handgemaakte houten en keramieken voorwerpen tot gebreide handschoenen en pantoffels van schapenbont.

Lucia – de viering van het licht

De Zweedse aanloop naar Kerstmis staat bol van de evenementen en tradities. Zo is 13 december een belangrijke datum: op deze dag vieren de Zweden namelijk Sankta Lucia, ter markering van de winterzonnewende. Deze dag wordt gevierd in scholen, kantoren, kerken en gemeenschapshuizen met een processie van meisjes en jongens (of vrouwen en mannen) die witte gewaden dragen en kaarsen vasthouden. Ze zingen liedjes om St. Lucia te vieren, de drager van licht. Tijdens het Lucia-feest worden ook gemberkoekjes (‘pepparkakor’) en saffraanbroodjes (‘lussekatter’) gebakken en gegeten, een belangrijke familietraditie. De saffraanbroodjes hebben normaal gesproken een 'S-vorm' en ligt er een rozijntje in het midden van elke 'krul'.

Ook bakken ze peperkoekhuisjes ('pepparkakshus'). Samen bouwen en versieren ze deze kleine huisjes met suikerwerk en kleurrijke snoepjes. Het maken van deze feestelijke snoepjes, zoals 'knäck', een soort toffee, en 'ischoklad' chocolaatjes, is een andere populaire manier om de middag door te brengen met vrienden en familie.

Zweden vinden het ook heerlijk om er samen op uit te gaan in de natuur, vooral wanneer er veel sneeuw ligt en de meren bevroren zijn. Favoriete activiteiten zijn sleeën, lange schaatstochten op natuurijs of een rustig middagje skiën, natuurlijk met een fika-pauze in kerstsfeer.

Kerstavond, het hoogtepunt van het seizoen

Hoewel het hele kerstseizoen in het teken staat van gezelligheid met heerlijke lekkernijen, is kerstavond het belangrijkste evenement. Als de honger toeslaat, verzamelt iedereen zich rond het 'julbord': een kerst-smörgåsbord met een grote verscheidenheid aan typisch Zweeds kersteten, zoals kerstham ('julskinka'), Zweedse gehaktballen, ingelegde haring ('sill') en bietensalade ('rödbetssallad'). Ook vegetarische en veganistische opties staan steeds vaker op het menu.

Verwacht bij het dessert de heerlijke klassieker 'Ris à la Malta', een vanille-rijstpudding die gewoonlijk wordt geserveerd met sinaasappelschijfjes. Wat drankjes betreft wordt er vooral 'julöl', een donker, seizoensgebonden bier en de frisdrank 'julmust' (een soort limonade) geserveerd, evenals de traditionele snaps.

Proosten rond het julbord doen ze met de woorden 'skål'. De belangrijkste kerstgroeten in Zweden zijn 'God Jul' (Vrolijk Kerstfeest) en 'God fortsättning', wat betekent 'geniet van de rest van de feestdagen'.

En de kerstman? In Zweden feest ook de kerstman ('jultomten') mee en deelt hij gul cadeautjes uit. De grap onder volwassenen is dat iemand aankondigt dat hij de krant gaat halen en dan verkleed als kerstman terugkomt. Nietsvermoedende kinderen hebben geen idee dat het hun vader, moeder of buurman is die zich achter de lange baard verbergt.

Als de klok 15.00 uur slaat, is het tijd voor een door de wol geverfde Zweedse traditie, namelijk om voor de tv te gaan zitten om de jaarlijkse 'Donald Duck en zijn vrienden wensen u een vrolijk kerstfeest' show te bekijken ('Kalle Anka och hans vänner önskar God Jul'). Tijdens deze show met verscheidene Disney-personages, waaronder Assepoester, Sneeuwwitje en Mickey Mouse, komen zowel originele clips als recentere toevoegingen voorbij. Een Zweedse kerstavond is niet compleet zonder dit tv-programma.

Waar kan ik kerst vieren in Zweden?

De meeste Zweden organiseren thuis om de beurt een uitgebreid feestmaal, maar veel van de Zweedse kasteelhotels en historische landhuizen bieden idyllische kerstarrangementen aan voor iedereen die de kerstvoorbereiding wil vermijden. Hier hebben de Zweden een eigen woord voor: 'julstök' (de chaos rond kerstmis). Dit geeft bezoekers ook de unieke kans om een traditionele Zweedse kerst mee te maken.

Waar je de kerstdagen in Zweden ook viert, het is ongetwijfeld een onvergetelijke ervaring.