Proef het heerlijke Zweedse kersteten

Kerst in Zweden begint al vroeg en daar speelt eten een belangrijke rol in. Kerstavond mag dan het belangrijkste evenement zijn tijdens de Zweedse feestdagen, maar je kunt je al in november te goed doen aan seizoensklassiekers, zoals kerstpeperkoek en saffraanbroodjes (‘lussekatter’).

De S-vormige 'lussekatter' spelen een bijzonder belangrijke rol op 13 december, wanneer de Zweden Sankta Lucia vieren ter gelegenheid van de winterzonnewende. Terwijl het land in duisternis is gehuld, dragen meisjes en jongens witte gewaden en kaarsen en zingen ze liedjes ter ere van de heilige Lucia, de drager van het licht. Gasten worden getrakteerd op schalen vol peperkoekjes en 'lussekatter'.

Deze lekkernijen worden weggespoeld met Zweedse ‘glögg’, een kruidige zoete wijn die warm wordt geserveerd. Wil je weten waar je Zweedse glögg kunt kopen? De meeste supermarkten hebben alcoholvrije versies en ook kant-en-klare kruidenmixen om mee naar huis te nemen, hier hoef je alleen maar rode wijn aan toe te voegen. De alcoholische versie wordt uitsluitend verkocht bij Systembolaget, de Zweedse winkels voor alcoholische dranken.

De laatste jaren is een zoeter saffraangebakje met de naam 'saffransbulle' populair geworden. Gedurende een korte periode vervangt deze met amandelen gevulde traktatie het kaneelbroodje ('kanelbulle') als dé fika-traktatie in Zweedse bakkerijen en koffiehuizen. Een must als je Zweden in december bezoekt.

'Julbord', het ultieme kerst-smörgåsbord

Alleen al het woord 'julbord", dat 'kersttafel' betekent, brengt de Zweden in kerststemming. Dit buffet is te lekker om maar één keer per jaar te eten, daarom wordt het ook vaak aangeboden tijdens kerstfeestjes op het werk. Maar het julbord waarvoor de verwachtingen het hoogst gespannen zijn, komt op kerstavond op tafel, wanneer gezinnen zich verzamelen rond het uitgebreide buffet.

Het pronkstuk is de kerstham ('julskinka'). De ham is gekookt en gepaneerd en wordt in zijn geheel gepresenteerd en vervolgens in plakken gesneden en koud gegeten, vaak met een klodder mosterd. Andere lekkernijen die niet mogen ontbreken en waarvan een aantal een paar eeuwen geleden in Zweedse huishoudens als luxe werden beschouwd, zijn Zweedse gehaktballen ('köttbullar'), gemarineerde zalm ('gravlax'), spareribs, cocktailworstjes ('prinskorv'), aardappelen, bietensalade ('rödbetssallad') en verschillende soorten ingelegde haring ('sill'). De meeste Zweden maken hun eigen haring: ze kopen gepekelde haring en voegen er kruiden en sauzen aan toe.

Een relatief nieuwe toevoeging, die sinds de jaren 1940 op tafel kwam, is 'Janssons verleiding’ ('Janssons frestelse'), een gratin van julienne-aardappelen, uien, ansjovis en room. En nog moderner is dat het julbord van vandaag de dag steeds meer plantaardige opties bevat, zoals veggie ('vego') versies van gehaktballen en ham.

Een erg Zweedse kerst, vol met gezelligheid en lekkernijen

Ook zoetekauwen hebben keuze genoeg, waaronder 'Ris à la Malta', een vanille-rijstpudding die gewoonlijk wordt geserveerd met sinaasappelschijfjes. Volgens de traditie wordt in de romige rijst een amandel verstopt; wie die vindt, zou als volgende trouwen. Er staan ook een aantal zelfgemaakte zoetigheden op het menu, de belangrijkste zijn 'knäck', een toffee van butterscotch met gehakte amandelen, en 'ischoklad', een soort chocolade die smelt op de tong. Beide worden in kleine, kleurrijke vormpjes gegoten, die een decoratief kersttafereel vormen.

Om alles weg te spoelen is er 'julöl' (donker seizoensbier) en snaps, hoewel geen julbord compleet is zonder 'julmust', een alcoholvrije frisdrank die smaakt als een mix tussen Coca-Cola en limonade. Het Zweedse kerstmenu, vol eten, drinken en zoete lekkernijen, belichaamt de warme sfeer waar de Zweden zo van houden. God Jul!